STOP drogim tłuszczom chronionym

Data publikacji: 2021-10-21

            
         Obecnie przy bardzo wysokiej wydajności mlecznej krów nie spotyka się ferm, które jako jedyne źródło pokarmu stosują wyłącznie pasze objętościowe. Mieszanki treściwe stały się nieodzownym i koniecznym elementem poprawnie zbilansowanej dawki pokarmowej. Co więcej, bardzo często spotka się obory gdzie ich ilość, w przeliczeniu na suchą masę, znacznie przewyższa ilość pasz objętościowych. To w głównej mierze dzięki paszom treściwym można osiągać rekordowe wydajności mleczne, które jeszcze kilkanaście lat temu pozostawały w sferze marzeń. Niestety wraz ze wzrostem produkcji mleka hodowcy coraz częściej borykają się z problemami zdrowotnymi zwierząt. A te z kolei mają swój początek w niewłaściwym doborze poszczególnych komponentów dawki.

         To, co z jednej strony pozwala produkować ogromne ilości mleka jest jednocześnie poważnym zagrożeniem dla prawidłowego funkcjonowania żwacza, będąc równocześnie początkiem niezliczonych problemów zdrowotnych. Ciągłe podwyższanie energii w dawce pokarmowej poprzez zwiększanie udziału paszy treściwej jest niestety ograniczone. Jak wiadomo, po przekroczeniu ich „bezpiecznego udziału” mogą występować groźne choroby metaboliczne.

            Zastosowanie dodatku tłuszczów chronionych umożliwia zwiększenie energetyczności dawki, nie zmieniając jednak, wzajemnych proporcji pomiędzy paszami treściwymi a objętościowymi. Jest to szczególnie ważne w początkowym okresie laktacji, kiedy wysoka produkcja mleka wymaga dostarczenia krowom ogromnych ilości składników pokarmowych, w tym energii, a pobieranie pasz jest ograniczone.

Jakie, zatem wybrać rozwiązanie i jaki produkt należy zastosować, aby uzyskać zamierzony cel?
Optymalnym rozwiązaniem jest zastosowanie tłuszczy chronionych.
Dostępne na rynku produkty można podzielić na cztery podstawowe grupy:
• Mydła (wapniowe lub magnezowe) kwasów tłuszczowych
• Tłuszcze uwodornione
• Tłuszcze frakcjonowane
• Produkty powstałe w wyniku ekstruzji nasion roślin oleistych

Mydła wapniowe kwasów tłuszczowych najczęściej ze względów ekonomicznych zawierają kwasy tłuszczowe pochodzące z oleju palmowego. W 82-85% złożone są z kwasów tłuszczowych resztę stanowi wapń lub magnez i popiół, zawartość energii oscyluje w granicach 22-24 MJ NEL. Poważnym ograniczeniem w stosowaniu jest ich smak. Według NRC mogą zmniejszyć pobieranie suchej masy dawki pokarmowej o 2,5% na każdy 1% udziału mydeł. Według rożnych autorów ilość ich nie powinna przekraczać 4% w suchej masie dawki, co odpowiada ok 0,5-1 kg dziennie.

Tłuszcze uwodornione (utwardzone) złożone są w 98-99% z tłuszczu. W jednym kilogramie dostarczają 24-26 MJ NEL. W stosunku do mydeł nie mają „nieprzyjemnego” zapachu, w związku z czym są znacznie chętniej pobierane przez zwierzęta. Ochronę w żwaczu uzyskano dzięki wysokiej temperaturze topnienia powyżej 50⁰C, co znaczenie utrudnia jego rozpuszczanie w płynie żwacza. W wielu przypadkach obserwuje się jego gorszą strawność jelitową, co jest bezpośrednio skorelowane z wysoką temperaturą topnienia. Składają się one wyłącznie z kwasów tłuszczowych nasyconych.

Tłuszcze frakcjonowane podobnie jak w przypadku tłuszczów utwardzonych zawierają 24-26 MJ NEL. Ich ochronę w środowisku żwacza uzyskano dzięki wysokiej temperaturze topnienia poszczególnych frakcji. Mogą zawierać w swoim składzie wolne kwasy tłuszczowe, mono i trójglicerydy. Obecnie są jednymi z najdroższych tłuszczów chronionych dostępnych na rynku.

Produkty powstałe w wyniku ekstruzji nasion roślin oleistych. Stanowią obecnie jedną z najbardziej dynamicznie  rozwijających grup produktów zawierających tłuszcz chroniony. W zależności od zastosowanego surowca zawierają bogaty profil kwasów tłuszczowych, w tym bardzo cenne niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, których ssaki nie są  w stanie same wyprodukować. Są one produktami, w 100% naturalnymi, a ochronę tłuszczu uzyskano dzięki wykorzystaniu zjawisk fizycznych występujących w procesie produkcji. Dzięki obróbce cieplnej uzyskano denaturację matrycy białkowej otaczającej krople tłuszczu, zmniejszając tym samym dostępność kwasów tłuszczowych dla mikroorganizmów żwacza.  Dowiedziono również, że ekstruzja dzięki wysokiemu ciśnieniu rozrywa micele tłuszczowe, zwiększając tym samym uwalnianie tłuszczu i absorbcję postruminalną w porównaniu do nasion surowych.

                                                                                   

Jednym z wyróżniających się produktów na rynku, wnoszących do dawki tłuszcz chroniony jest o-MEGA L.
Jest to złożony produkt składających się z kilku surowców:
• Siemienia lnianego, które jest cennym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega 3, mających wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Wykazuje ono działanie przeciwzapalne i dietetyczne. Wspiera układy: pokarmowy, rozrodczy, nerwowy oraz skórę. Charakteryzuje się wysoką wartością energetyczno-białkową.
• Bielma ostropestu plamistego – wykazuje silne właściwości prozdrowotne. Korzystnie wpływa na wątrobę, wspomagając jej regenerację. Działa przeciwzapalne i przeciwutleniająco, stymuluje układ odpornościowy. Wpływa regulująco na procesy trawienia. Zwiększa wydzielanie soków trawiennych i poprawia apetyt.
• Suszu owocowego, jest on źródłem naturalnych witamin, pektyn i błonnika. Wspiera procesy trawienne, wiąże metale ciężkie oraz poprawia smakowitość
• Ekstrudatu z kukurydzy. Nośnikiem oleju, w produkcie o-MEGA L, nie są otręby pszenne lecz ekstrudowana kukurydza. Ekstrudowane ziarno kukurydzy jest lekkostrawne i doskonale przyswajalne. Posiada wysoką wartość energetyczną.

         Dzięki zastosowanemu procesowi ekstruzji uzyskano zdecydowaną poprawę parametrów żywieniowych uszlachetnionego produktu, podniesiono jego smakowitość oraz wyeliminowano związki antyżywieniowe obecne w produkcie wyjściowym. W swoim składzie zawiera 280 g tłuszczu 180 g wysokiej jakości białka oraz 215 g skrobi co w sumie daje ponad 16 MJ NEL. Biorąc pod uwagę koszt 1 MJ energii czyni ją najtańszym źródłem energii chronionej dla przeżuwaczy. Na chwilę obecną energia uzyskiwana z mydeł to około 20-30%, a w przypadku tłuszczy utwardzanych czy frakcjonowanych nawet o 50% droższa w stosunku do energii dostarczonej przez o-MEGĘ L. „Tradycyjne” tłuszcze chronione zawierają bowiem tylko tłuszcz. Natomiast o-MEGA L oprócz najtańszej energii dostarcza jeszcze dodatkowo białko, skrobię, strawne włókno, sylibininę oraz cenne kwasy omega-3.  Niepodważalną zaletą produktu jest bogaty i różnorodny skład kwasów tłuszczowych, w tym ponad 50-cio procentowa zawartość kwasów omega -3. Do tej pory wykonano wiele doświadczeń pokazujących ich korzystny wpływ na rozród zwierząt. Gwarantuje on lepszą implantację zarodków, co bezpośrednio wpływa na poprawą wskaźników rozrodczych. W obserwowanych stadach zauważono od kilku do kilkudziesięciu procentową poprawę analizowanych wskaźników rozrodczych.
Jak już wspomniano wcześniej, o-MEGA L zawiera w swoim składzie 18% wysokiej jakości białka. Pozwala to skorygować dawkę i wycofać z niej część komponentów białkowych np. drogą poekstrakcyjną śrutę sojową. Wprowadzając 1 kg produktu można wycofać z dawki ok. 350g poekstrakcyjnej śruty sojowej. Oferowany produkt nie tylko zwiększa produkcję mleczną, poprawia rentowność produkcji i wspomaga rozród, ale również, a może przede wszystkim dba o zdrowie konsumentów mleka. Dowiedziono, że stosując w żywieniu krów ekstrudowane siemię lniane zmienia się profil kwasów tłuszczowych w mleku. Uzyskany w ten sposób surowiec spełnia kryteria żywności funkcjonalnej, wpływając bezpośrednio na zdrowie spożywających go ludzi.
         Zastosowane bielma ostropestu wspomaga pracę układu pokarmowego, w szczególnie dbając o wątrobę. Dowiedziono, że jego regularne stosowanie przyczynia się do zmniejszenia stanów zapalnych i zwiększenia wydzielania soków trawiennych, ponadto stymuluje układ odpornościowy.
           Tłuszcz chroniony uzyskany z produktów roślinnych, uszlachetnionych w procesie ekstruzji, w coraz to większym stopniu wypiera z rynku dotychczasowe produkty.
Spowodowane jest to wieloma czynnikami, spośród których do najważniejszych należą:
• Najniższa cena energii
• Poprawa wskaźników rozrodu – kwasy omega 3
• Wysoka smakowitość i zwiększone pobieranie suchej masy dawki
• Możliwość skorygowania dawki o surowce białkowe
• Obecność substancji prozdrowotnych – sylibinina, pektyny i inne
• Produkt ten wytworzony jest wyłącznie z naturalnych składników bez dodatków związków chemicznych
• Charakteryzuje się wysoką strawnością zwłaszcza w porównaniu z tłuszczami uwodornionymi czy frakcjonowanymi.

                        

                                                               
                                                                                  

Autor: dr Arkadiusz Michalak
Wytwórnia Pasz „LIRA” Sp. z o. o.